Για εκείνους που δέχονται ακόμα συμβουλές…

Μετά από πολύ καιρό που έχω να γράψω κάτι -δεδομένου ότι το βίντεο είναι πιο εύκολο νομίζω και μου φαίνεται πιο οικείο- αποφάσισα να το κάνω γιατί ήθελα να συζητήσουμε λίγο γραπτώς -όπως άλλωστε έχουν πει πολλοί ότι θα προτιμούσαν- ορισμένες θέσεις μου αναφορικά με τον τρόπο που ετοιμάζεται ο εκπαιδευτικός που διανύει τη χρονιά και αναφορικά με την ευαισθησία που επιδεικνύει σε κάποια θέματα της δουλειάς μας, τα οποία θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικά και νομίζω ότι δεν έχουν τύχει της ανάλογης προσοχής. Αναφέρομαι στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει το αντικείμενο της δουλειάς καθεαυτό. Δέχομαι βέβαια ότι ο παράγοντας “εμπειρία” είναι πολύ σημαντικός και σίγουρα πολλοί συνάδελφοι κατακτώντας την εμπειρία αυτή θα μπορέσουν να είναι πιο αποτελεσματικοί σε ό,τι αφορά τη δουλειά μας γενικότερα αλλά και ειδικότερα την ευθύνη που απαιτείται για την προετοιμασία μαθητών σε μεγαλύτερες τάξεις.

Μετά το 2000 οι εκδοτικοί οίκοι προχώρησαν όλο και περισσότερο στη μαζική έκδοση βοηθητικών βιβλίων, κάτι το οποίο έδωσε στον εκπαιδευτικό την ψευδαίσθηση ότι γνωρίζει τη δουλειά επειδή μπορεί να απαντήσει σε αυτό που χρειάζεται ο μαθητής σε καθημερινή βάση. Άλλωστε, σε ό,τι αφορά τις μικρότερες τάξεις, όπου μεγάλος αριθμός ωρών προσφέρεται για τους εκπαιδευτικούς, το θέμα φαίνεται να λύνεται επαρκώς, εφόσον τα ζητούμενα είναι χαμηλών απαιτήσεων. Ο εκπαιδευτικός, κατά συνέπεια, θεωρεί ότι αφού ο μαθητής του ανταποκρίνεται στο μάθημα της ημέρας και ο ίδιος πληρώνεται έχοντας ευχαριστημένους μαθητές, αυτή θα είναι και η δουλειά. Όμως η πράξη έχει δείξει ότι η δουλειά είναι πολύ πιο σύνθετη και οφείλουμε να το περιγράψουμε αυτό αναλυτικά και πειστικά στους νεότερους συναδέλφους. Αυτό άλλωστε φάνηκε και την τελευταία τριετία περίπου, καθώς το μάθημα της Γλώσσας με την αλλαγή του τρόπου αξιολόγησης αντιμετώπισε ιδιαίτερα προβλήματα όχι τόσο αναφορικά με τη φύση του καθεαυτή από τη στιγμή που οριοθετήθηκε με επίσημα έγγραφα, όσο κυρίως με τη φημολογία που διακινούνταν στα κοινωνικά δίκτυα. Πολλοί συνάδελφοι στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν το φόβο και την ανασφάλεια ενέδωσαν ακόμα και σε ακραίες θέσεις που προβάλλονταν, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν τεκμηριώνονταν από σχολικά εγχειρίδια και άλλα θεσμικά έγγραφα. Αυτό ενδέχεται να συνέβαινε και εξαιτίας άγνοιας των θεσμικών εγγράφων, όπως πολλές φορές διαπιστώσαμε, η και στην επίδραση που ασκούν τα κοινωνικά δίκτυα με την αναπαραγωγή απόψεων, όταν αυτές απευθύνονται σε κοινό που βρίσκεται ήδη υπό την επίδραση άγχους και πίεσης. 

Προσπαθώντας να απαντήσουμε στο ερώτημα “γιατί οι εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να συμμεριστούν μια μεθοδολογία για το μάθημα”, όχι απαραίτητα αυτή που αρέσει σε μας, αλλά κάποια που να τους επιτρέπει να ελέγχουν με σοβαρές αξιώσεις ποιότητας όλα όσα πληροφορούνται, μια λογική προσέγγιση φαίνεται να είναι πως ίσως είναι φορείς ακόμα και καταβολών από τα μαθητικά τους χρόνια, όταν δηλαδή ως μαθητές είχαν υιοθετήσει την αντίληψη που τους μετέφεραν οι δάσκαλοί τους, ίσως και σε προηγούμενα συστήματα εξετάσεων, ότι η εξέταση -και ιδιαίτερα αυτή του γλωσσικού μαθήματος- είναι ρευστή και η αξιολόγηση επαφίεται στην τύχη, τον ανθρώπινο παράγοντα και άλλα παρόμοια, τα οποία γνωρίζουμε. Μια άλλη προσέγγιση που μπορεί να προστεθεί και να λειτουργεί ενισχυτικά προς την παραπάνω είναι βέβαια το γεγονός ότι ο εκπαιδευτικός -και στην περίπτωσή μας ο φιλόλογος που διδάσκει το γλωσσικό μάθημα- δεν φροντίζει να οργανώσει μια ατομική προσέγγιση του μαθήματος και με την πάροδο του χρόνου παγιδεύεται πλέον στην ευκολία του βοηθητικού βιβλίου -ενός ή περισσοτέρων- με αποτέλεσμα να μη βλέπει ενδεχομένως και το λόγο να προσεγγίσει το μάθημα από μια άλλη πιο ψύχραιμη και απαιτητική οπτική.

Για όλα αυτά βέβαια έχω μιλήσει από το 2012, και πριν και μετά από μεγάλες αλλαγές και κρίσιμες συγκυρίες για το μάθημα και για όλους μας. Το βοηθητικό βιβλίο δεν είναι κάτι καλό ή κακό. Είναι ένα βιβλίο, και τα βιβλία γράφονται για να διαβάζονται. Όμως, όπως συνηθίζουμε να λέμε στους μαθητές, η δική μας διαχείριση θα δίνει νόημα στα εργαλεία και τα μέσα. Στην περίπτωσή μας λοιπόν νομίζω πως η τελευταία τριετία έκρινε ισχυρά το ρόλο και τις δυνατότητες υποστήριξης που μπορεί να προσφέρει ένα βοηθητικό βιβλίο. Τα σχόλια αυτά δεν αφορούν σε καμία περίπτωση το συγγραφέα του, ή τουλάχιστον όχι αν δεν το έχουμε διαβάσει. Επειδή όμως και πολύ συχνά το διαβάζουμε, καθώς με πληροφορείτε για το περιεχόμενό του με το οποίο συχνά απορείτε ή και προβληματίζεστε, σκόπιμο είναι να υποδείξουμε για μια ακόμα φορά πως οι διακοπές και η προετοιμασία της νέας χρονιάς θα πρέπει να σημάνουν για το συνάδελφο φιλόλογο την αρχή μιας νέας προσέγγισης του μαθήματος. Αν θέλετε τη γνώμη μου, ο μόνος τρόπος για να μάθετε είναι να προσπαθήσετε να οργανώσετε τις γνώσεις και τις πληροφορίες που διαθέτετε. Μόνο έτσι μπορείτε να οικοδομήσετε μία νέα προσέγγιση. Αν πρέπει να συμβουλέψω κάτι με την ευθύνη που έχω απέναντί σας και με το βήμα που μου δίνετε, αυτό είναι να προσπαθήσετε να δώσετε απαντήσεις πρώτα στον εαυτό σας, σκεπτόμενοι ότι αυτά θα σας ρωτούσαν και οι μαθητές σας, αν βέβαια μπορούσαν να γνωρίζουν…